 |
|||||
|
|
|||||
|
|
Dünya bilgi ve teknoloji çağı olarak adlandırılan 21 inci yüzyıla girerken bütün alanlarda modernizasyon ve teknolojinin yaygın kullanmı Gündeme gelmektedir. Bu nedenle çağdaş veri bankalarının oluşturulması hızlı , etkin ve ekonomik bilgi akışının sağlanması hantal yapının kırılması ve etkin bir yapıya kavuşturtulması, ülkemizde son derece dinamik olan toplumsal faaliyetlerin denetim altına alınması için tüm iş ve işlemlerde çağdaş dinamik olan toplumsal imkanlardan yararlanılması büyük önem taşımaktadır.(1) Vergi idaresi de çağa uygum sağlamak, kayıt dışı ekonomiyi kontrol altına almak için bir takım çalışmalar içine girmiştir. 24/06/1994 tarihinde kabul edilen 4008 sayılı Kanunun 1. maddesiyle 213 sayılı kanunun 8. maddesine bir fıkra ilave edilmiş ve her vatandaşa bir vergi numarası verilmesi öngörülmüş ve konuya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmış idi. Sözü edilen fıkraya 4108 sayılı Yasa ile 02/06/1995 tarihinden geçerli olmak üzere, iki ekleme yapılarak düzenlemenin daha fonksiyonel hale getirilmesine imkan hazırlanmıştır. Anılan yasa ile yapılan birinci değişiklik gerçek kişilerin yanı sıra tüzel kişilere de vergi numarası verilmesi ile ilgili, ikinci değişiklik ise Bakanlığa tek vergi numarasının kullanımı konusunda ilave yetkiler verilmesidir. Bunlar doğrultusunda ilk adım olarak merkezi bilgisayarda toplanan 5 milyonu aşkın kimlik belgesi değerlendirilmiş ve 4.842.758 gerçek ve tüzel kişiye yeni numaralar verilmiştir. Tek vergi sisteminin etkinliğini artırmak için 6 Şubat 1998 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 262 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile vergi numarasının bazı ekonomik faaliyetlerde kullanılması zorunluluğu getirilmiştir. Son yapılan düzenlemeye göre; a) Mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketlerinin ortakları, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdürleri. 01/03/1998 b) Motorlu taşıt alan ve satan gerçek ve tüzel kişiler. 01/03/1998 c) Gayrimenkul alan ve satanlar, lehine ipotek tesis edilenler ile bina inşaa ettiren gerçek ve tüzel kişiler. 01/05/1998 Vergi numarası almak isteyen kişiler, nüfus cüzdanının aslı veya onaylı bir örneği ile tüzel kişiler ise kimlik bilgilerini ibraz etmek suretiyle vergi numarası alacaklardır. Vergi numarası en yakın vergi dairesinden alınabilecek olup, ikamet belgesi istenmeyecektir. Kendisine daha önce herhangibir nedenle vergi numarası verilmiş bulunan kişiler, işlemler sırasında bu numaralarını gösteren belgeyi (vergi dairesinden alınmış mükellef kimlik kartı, tahakkuk fişi, tahsil alındısı, vergi levhasıgibi ) ibraz edeceklerdir. Ancak mevcut sermaye şirketeleri, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdürlerinin (limited şirkette müdürlerin) ve bunlar dışında kalan ortaklarından hisse nispeti en yüksek beş ortağın vergi numaralarını, 1997 yılına ilişkin olarak verilecek kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan "Kurum Ortaklarına ve Yönetim Kurulu Üyelerine ilişkin Bildirim" ile bildireceklerinden, vergi numarası bulunmayan söz konusu kişilerin, ilgili şirkete ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilme tarihine kadar vergi numaralarını almaları gerekmektedir.(2) 1- Mükelleflerin ve faaliyetlerinin kolayca izlenmesi, 2- Mükelleflerin ve vergi dairelerinin iş yükünün azaltılması, 3- Mükelleflerin ve potansiyel mükelleflerin gerçek gelirlerini kavramaya yönelik bilgi toplama, 4- Mükelleflerin vergi kanunlarında mevcut, yeni işe başlayanlar için öngörülmüş kolaylıkları kötüye kullanma (hayat standardı, geçici vergi gibi) ve hadlerden kurtulma çabalarının (muafiyet, götürülük, defter tutma hadleri gibi) önlenmesi, 5- Aynı veya farklı gelir unsurları için değişik vergi dairelerinde mükellefiyet tesis ettirmiş olanların tespit edilerek , gelir vergisinden artan oranlı tarifeden kaçınmanın önlenmesi. Yukarıdan da anlaşılacağı üzere Ekonomik faaliyetlerin tamamının denetim altına alınarak vergi kaçakçılığının önlenmesi mükellefler hakkında geniş bilgiler toplanarak idareler arasında bilgi alış verişinin sağlanmasıdır. Sistemden beklenen Yararlar; Başta Maliye Bakanlığı olmak üzere bu yönde kurulacak bir sistem pek çok kurum ve kuruluşların ihtiyacını çok kısa sürede ve ekonomik olarak karşılayacaktır. Bunun sonucu olarak ta bilgiye ulaşmanın maliyeti düşecek, zaman tasarrufu sağlanacak, güncel bilgilere ulaşma imkanı doğacak, hantal ve verimsiz yapı kırılarak daha dinamik, güncel ve verimli bir hale getirilecektir. Gerek verilmeyen beyannameler gerekse geciken ödemelerin takibinin yapılması daha kolay olacaktır. Birden çok vergi dairesinde mükellefiyet ve vergi numarası olmayacak, bu da özellikle naylon fatura kullanımını zorlaştıracaktır. Bu uygulama, aynı zamanda otomasyona geçmemiş vergi dairelerini bir ölçüde otomasyonla tanıştırmış olacaktır. Tabii bu değişiklikler sadece idere ve vergi elemanlarının işlerini kolaylaştırmayacak, mükellefleri de kazanç ve iradı ile satın aldığı gayrimenkul veya otomobilin, vergi idaresine bildirileceğini bilen mükellef, ceza ve zamlara muhatap olmamak için hesabını ona göre yapacaktır. Ayrıca mükellefin idareye güveni artacak, İdarelerde gereksiz beklemeler olmayacak ve mükelleflerde bundan hoşnut olacaklardır. Tek vergi numarası uygulaması gelir idaresinin modernizasyonu ve otomasyonuda bir aşama olarak sunulmasına karşın teknolojik alt yapı olarak çok yetersiz kalmaktadır. Sistemde amaç vergi ziyanını kontrol altına almak olduğuna göre idarelerin birbirleriyle olan ilişkilerin çok kuvvetli olması gerekirken idareler birbirlerinden çok kopuktur. Tek vergi numarası kayıt dışı ekonominin vergilendirilmesi yolunda atılmış büyük bir reformdur. Bu sistemde vergi idaresinin, mükelleflerin, kazanç ve iratlarını kavrayabilmesi, şüphesiz çok kolay olacaktır. Vergisini tam olarak ödeyen mükelleflerinde vergilerinin ağırlığından yakınmaları en aza inecektir.
Mahmut BAŞAR
Kaynaklar
:
|
