önceki

yazdır

KURUMLAR VERGİSİ REHBERİ
BÖLÜM 3

VIII. KURUMLAR VERGİSİNİN HESAPLANMASI

1.                 Kurum Kazancı

- Ticari Bilanço kârı / zararı

2.                 İlaveler (+)

-         Kanunen kabul edilmeyen giderler

-         Önceki yıl ayrılan finansman fonu

3.                 İlaveler Sonrası Kâr/Zarar (1+2)

4.                 Zarar Olsa da İndirilecek İstisna ve İndirimler

-         İştirak kazançları

-         Yatırım fonları ve ortaklıkları portföy işletmeciliği kazancı

-         Rüçhan hakkı satışı ve emisyon primi kazancı

-         Yurt dışı inşaat ve onarım işlerinden sağlanan kazançlar

-         Eğitim, öğretim ve rehabilitasyon merkezi kazançları

-         İştirak hisseleri veya gayrimenkullerin satışından doğan kazançlar

-         Serbest bölgelerde elde edilen kazançlar

-         OHAL ve kalkınmada öncelikli yörelerde elde edilen kazançlar

-         Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar

-         Ar-ge indirimi

-         Diğer indirimler (Uluslararası anlaşmalarda yer alan istisnalar ve Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesi veya devrinden sağlanan kazançlar)

5.                  İstisnalar Sonrası Kâr/Zarar (3-4)

6.                 Geçmiş Yıl Mali Zararları (İstisnalar sonrası kârdan büyük olamaz)

7.                 Zarar Mahsubu Sonrası Kâr/Zarar (5-6). (Bu tutar pozitif çıkarsa yatırım indirimi uygulanır. Uygulanacak yatırım indirimi bu tutarı aşamaz.)

8.                 Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler (-)

-         Risturnlar

-         Bağış ve yardımlar

-         Eğitim ve sağlık tesisleri ile yurt inşaatına ilişkin bağış ve yardımlar

-         Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar

-         Sponsorluk harcamaları

-         Yatırım indirimi

-         Diğer indirimler ( temettü ikramiyeleri)

9. Kurumlar Vergisi Matrahı (7-8)

ÖRNEK 1: Kavaklıdere Vergi Dairesi mükellefi X A.Ş.’nin 2005 yılı ticari bilanço kârı 5.000.000 YTL, Kanunen kabul edilmeyen giderleri 20.000 YTL, Y A.Ş.’den alınan kâr payı 300.000 YTL’dir. Bu verilere göre kurumlar vergisi matrahının bulunması,

Ticari bilanço kârı =5.000.000

K.K.E.G.= 20.000

-----------------------------------

İndirim ve istisna öncesi kurum kazancı = 5.020.000

İştirak Kazancı =300.000

Kurumlar Vergisi Matrahı = 4.720.000

ÖRNEK 2: Ostim Vergi Dairesi mükellefi  Y A.Ş. dayanıklı tüketim malları üretimi ve pazarlamasıyla uğraşmaktadır. Bu işletmenin 2005 yılı ticari kârı 300.000 YTL, kanunen kabul edilmeyen gideri 50.000 YTL, İştirak kazancı 10.000 YTL, Emisyon primi kazancı 5.000 YTL,  rüçhan hakkı kupon satış kazancı 15.000 YTL, yatırım indirimi hakkı 50.000 YTL’dir. Bu işletmenin kurumlar vergisi matrahının bulunması ,

Ticari bilanço kârı = 300.000

K.K.E.G.= 50.000

----------------------------------------

İndirim ve istisna öncesi kurum kazancı = 350.000

İstisnalar =30.000

-İştirak kazancı =10.000

- Emisyon primi kazancı=5.000

- Rüçhan Hakkı satışı kazancı=15.000

Yatırım İndirimi = 50.000

İndirim + İstisnalar = 80.000

Kurumlar Vergisi Matrahı =270.000

ÖRNEK 3: Hitit Vergi Dairesi mükellefi ÇÖKMEZ İnşaat ve Ticaret A.Ş.’nin 2005 hesap dönemine ilişkin verileri aşağıdaki gibidir:

Buna göre kurumlar vergisi şöyle hesaplanacaktır:

IX. TEVKİFAT (STOPAJ) UYGULAMASI

A. GELİR VERGİSİ TEVKİFATI

Kurum kazançlarının bir kısmı dağıtılmaları halinde GVK’nun 94/6 ncı maddesine göre gelir vergisi tevkifatına tâbi tutularak vergilendirilmektedir.

1. GVK md 94/6-a’ya Göre Yapılacak Tevkifat :

Yatırım fon ve ortaklıkları portföy kazançları kurumlar vergisinden müstesnadır. Ancak bu kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın GVK md 94/6-a’ya göre gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

a)                      Portföyünün en az %25’i hisse senetlerinden oluşan menkul kıymetler yatırım fonları (döviz yatırım fonları hariç) ile aynı nitelikteki menkul kıymet yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançlar

b)                      Risk sermayesi yatırım fonları ve ortaklıklarının kazançları

c)                       Gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıklarının kazançları

 Burada belirtilen kazançlardan %0 tevkifat yapılacaktır. Burada (a) bendi dışında kalan menkul kıymet yatırım fonları (döviz yatırım fonları hariç) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançlarından %10 tevkifat yapılacaktır.

2. GVK md 94/6-b’ye Göre Yapılacak Tevkifat :

GVK 94/6-b’ye göre;

i. Tam Mükellef Kurumlar Tarafından ;

-             Tam mükellef gerçek kişilere

-             Gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara

-             Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlara dağıtılan                           

GVK md 75/1,2,3 (1-Her çeşit hisse senetlerinin kâr payları, 2-İstisna hisselerinden doğan kazançlar, 3-Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından,

ii. Tam Mükellef Kurumlar Tarafından ;

-  Dar mükellef gerçek kişilere,

-  Dar mükellef kurumlara (Türkiye’de bir iş yeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç),

-  Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan

GVK 75/1,2,3  numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından,

iii. GVK’nun 75/4 üncü maddesinde sayılan menkul sermaye iradının (Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısmı) ana merkeze aktarılan tutarı üzerinden

%10 gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

Tam mükellef kurumlar tarafından ;

-  Tam mükellef gerçek kişilere,

-  Gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara,

-  Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlara,

-  Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlara,

-  Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, GVK’nun 75 inci maddesinin 1, 2 ve 3 numaralı bentlerindeki kâr payları üzerinden tevkifat yapılması öngörülmüştür.

Tam mükellef kurumlar tarafından ;

-  Tam mükellef kurumlara,

-  Türkiye’de bir iş yeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde eden dar mükellef kurumlara,

     dağıtılan kâr payları üzerinden tevkifat yapılmayacak; ancak, tam mükellef kurum bahsedilen kâr paylarını yukarıda sayılan gerçek veya tüzel kişilere dağıtması aşamasında, dağıtılan kısım üzerinden yapacaktır.

Yani tevkifat, kâr payını elde edenin tam mükellef kurum olması durumunda yapılmayacak, diğer tüm durumlarda (Türkiye’de temsilci veya iş yeri aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) yapılacaktır.

Tevkifat kârın dağıtımının öngörüldüğü tarihte yapılacaktır. Fiilen ödeme yapılmadan hesaben ödeme yapılması durumunda da tevkifat yükümlülüğü vardır.

Tam mükellef kurumlarca kârın dağıtılmayıp şirket sermayesine eklenmesine karar verilmesi durumunda, GVK’nun 94/6-b maddesinin parantez içi hükmü uyarınca, kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmadığından, sermayeye eklenen bu tutar üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.

Kâr dağıtımına ilişkin tevkifat oranı 2003/6577 sayılı B.K.K. ile %10 olarak belirlenmiştir.

3. Dar Mükellef Kurumlarca Yapılacak Gelir Vergisi Tevkifatı

GVK’nun 75/4 üncü maddesinde de , Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısım “menkul sermaye iradı” olarak sayılmıştır.

Buna göre dar mükellef kurumların, bahsedilen menkul sermaye iradını, ana merkezlerine aktarmaları sırasında, aktardıkları tutar üzerinden %10 gelir vergisi tevkifatı yapma yükümlülükleri bulunmaktadır.

4.Geçmiş Dönem Kârlarının Dağıtımı Halinde Tevkifat :

GVK’nun Geçici 62 nci maddesine göre, aşağıda sayılan kazançların kurumlar tarafından dağıtımı sırasında, kâr dağıtımına bağlı tevkifat yapılmayacaktır. Kurumlar vergisi mükelleflerinin;

- 31.12.1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının,

- 01.01.1999-31.12.2002 tarihleri arasında elde edilen ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının,

- Geçici 61 inci madde kapsamında tevkifata tâbi tutulmuş kazançlarının,

dağıtımı halinde GVK94/6-b’ye göre tevkifat yapılmaz.

Bu madde uyarınca kurumlar vergisi mükelleflerinin ;

- 31.12.1998 ve önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilmiş kârlarının dağıtımı halinde, kâr payları üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

- 01.01.1999-31.12.2002 tarihleri arasındaki hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna kazançlar için tevkifat yapılmayacaktır. Ancak belirtilen tarihler arasındaki normal kazançların dağıtıma tâbi tutulması halinde, dağıtılan ve istisnaya konu olmayan kâr payları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

- Ayrıca, 2003 ve izleyen yıllardaki hesap dönemlerinde elde edilen söz konusu istisna kazançların dağıtılması halinde, kâr dağıtımına bağlı gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

5. İstisna Kazançlarda Tevkifat :

İstisna kazançlar üzerinden tevkifat yapılmaz; ancak, bu kazançların kâr dağıtımına konu edilmesi halinde bu kâr paylarından GVK’nun 94/6-b maddesine göre tevkifat yapılacaktır.

Ancak, dağıtılan kâr 01.01.1999-31.12.2002 tarihleri arasında elde edilen istisna kazançlarla ilgili ise, dağıtılan karın bu kazançlara isabet eden kısmı üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.

GVK’nun Geçici 61 inci maddesine göre , “Bu maddenin yürürlülük tarihinden (24.04.2003) önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadi kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak GVK’nun bu tarihten önceki hükümleri uygulanır.

Yukarıda belirtilen şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlülük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın %19.8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.”

B. KURUMLAR VERGİSİ TEVKİFATI

   KVK’nun 24 üncü maddesine göre, dar mükellefiyete tâbi kurumların

- Ticari, zirai ve diğer kazanç ve iratları dışında kalan kazanç ve iratları ile

- Telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayri maddi hakların satışı, devir ve temliki karşılığında alınan bedeller %25 kurumlar vergisi tevkifatına tâbidir.

KVK’nun 24 üncü maddesine göre, dar mükellef kurumlara, tevkifata konu kazanç ve iratları sağlayanlar tevkifat yapmak zorundadırlar. Tevkifatı yapacak olanın gerçek veya tüzel kişi olmasının veya vergi mükellefiyeti olup olmamasının önemi yoktur. Vergi tevkifatı yapanlar bir ay içinde nakden veya hesaben ödedikleri veya tahakkuk ettirdikleri kazanç ve iratlar ile bunlardan kestikleri kurumlar vergisini izleyen ayın 20 nci günü akşamına kadar, bağlı bulundukları vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirirler.

Türkiye’de iş yeri ve daimi temsilcisi olmayan dar mükellef kurumların, hükümetin izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar üzerinden kendileri tevkifat yapmak zorundadırlar. (Ancak burada tevkifat oranı %0’dır ve beyanname şart değildir.)

KVK’nun 24 üncü maddesine göre yapılacak tevkifatın matrahı, dar mükellef kurumun Türkiye’de elde ettiği kazanç ve iradın gayri safi tutarıdır.

X. BEYANNAME VERME VE ÖDEME ZAMANI

Kurumlar vergisi beyannamesi , hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın 15 inci günü akşamına kadar verilir.

Normal hesap dönemi; 1 Ocak – 31 Aralık olan takvim yılıdır. Bu nedenle hesap dönemi takvim yılı olan kurumların beyannamelerini 15 Nisan akşamına kadar vermeleri gerekmektedir.

Özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin beyannameleri, özel hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın 15 inci günü akşamına kadar verilir. Örneğin, özel hesap dönemi 1 Temmuz- 30 Haziran olan bir kurumun beyannamesini 15 Ekim akşamına kadar vermesi gerekmektedir.

Kurumlar vergisi, beyannamenin verileceği ayın sonuna kadar ödenir. Normal hesap döneminde 30 Nisan akşamına kadar, özel hesap döneminde (örnekte 1 Temmuz-30 Haziran) 31 Ekim akşamına kadar verginin ödenmesi gerekir.

Dar mükellefiyette, yabancı kurumun Türkiye’deki müdür veya temsilcileri, bunlar yoksa kazanç ve iratları yabancı kuruma sağlayanlar Türkiye’yi terk ederse, beyanname bunların (vergi muhatabının) memleketi terk tarihinden önceki 15 gün içinde verilir ve aynı süre içinde de ödenir. Örneğin, faaliyeti durdurulan yabancı kurumun temsilcisi 30 Eylül 2005 tarihinde Türkiye’yi terk etmişse, kurumlar vergisi beyannamesinin 15-30 Eylül 2005 tarihleri arasında verilmesi gerekmektedir.

KVK’nun 42 nci maddesine göre, tasfiye ve birleşme halinde, tasfiye edilen veya birleşen kurumlar namına birleşme veya tasfiye kârı üzerinden tarh olunan vergiler, tasfiye veya birleşme beyannamesini verme süresi içinde ( tasfiyenin kapandığı tarihten itibaren 15 gün içinde) vergi dairesine yatırılır. Tasfiye edilen veya birleşen kurumların KVK’na göre tahakkuk etmiş olup henüz vadeleri gelmemiş olan vergileri de aynı süre içinde ödenir.

·             Dar mükellef yabancı kurumlarca elde edilen, GVK’nun 80 inci. maddesinde yazılı diğer kazanç ve iratlar “özel beyanname” ile bildirilir. Bu beyanname yabancı kurumun kendisi veya Türkiye’de onun adına hareket edenler tarafından, bu kazançların iktisap tarihinden itibaren 15 gün içinde GVK’nun 101 inci maddesinde belirtilen vergi dairelerine verilecektir. Ödeme de aynı süre içinde yapılacaktır.

·             Dar mükellef kurumlara KVK’nun24 üncü maddedeki kazanç ve iratları sağlayanlar bu kurumlara nakden veya hesaben ödedikleri veya tahakkuk ettirdikleri kazanç ve iratları ve bunlar üzerinden kestikleri kurumlar vergisini “muhtasar beyanname” ile söz konusu ödeme veya tahakkukun yapıldığı ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar bağlı oldukları vergi dairesine bildireceklerdir. Aynı ayın 26 ncı günü akşamına kadar da ödeyeceklerdir.

GVK’nun94 üncü maddesine göre vergi tevkifatı yapmakla yükümlü olanlar , bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri ertesi ayın 20 nci günü akşamına kadar “muhtasar beyanname” ile bildirmek ve aynı ayın 26 ncı günü akşamına kadar ödemek zorundadırlar.

Kurumlar vergisi beyannamesi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi KVK’nun 21 inci maddesine göre;

-               Tam mükellefiyette, kurumun kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerin

-               Dar mükellefiyette, kurumun Türkiye’deki iş yerinin veya daimi temsilcisinin bulunduğu yerin, Türkiye’de iş yeri veya daimi temsilcisi olmadığı taktirde yabancı kuruma kazanç sağlayanların bağlı olduğu vergi dairesidir.

Kurumlar Vergisi Beyannamesine Eklenecek Bildirim ve Belgeler

- Ayrıntılı bilanço ve ayrıntılı gelir tablosu veya işletme hesabı özeti,

- Kesinti yoluyla ödenen vergilere ilişkin belgeler,

- Yabancı ülkelerde ödenen vergilere ilişkin belgeler,

- Dar mükellef ortağı bulunan kurumların bu ortakların adları, unvanları ve ikamet adreslerine ait bildirim,

- Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere ait ticari kârdan mali kâra ulaşmak için yapılan hesaplamayı gösteren bildirim,

- Beyannamedeki tabloların yetersizliği nedeniyle ayrıca düzenlenen liste ve ekler.

Kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi, beyanname verme süresi içinde bir defada (tek taksit) ödenecektir.

Hesaplanan kurumlar vergisi;

- Bağlı bulunulan vergi dairesine,

- Bağlı bulunulan vergi dairesinin belediye sınırları dışındaki herhangi bir vergi dairesine,

- Vergi tahsiline yetkili banka şubelerine ödenebilir.