|
|
|||||
|
|
PERAKENDECİLİK VE DİĞER İŞLETMELERDEN FARKLARI Perakendecilik ve Perakende Satış Mağazaları: Perakendecilik; satışa arz edilen mal ve/veya hizmetlerin nihai tüketiciye pazarlama ve satışı ile ilgili faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. Bir başka anlatımla Perakendecilik; değişik işletmeler tarafından üretilen ürünler ile hizmeti nihai tüketicilere arz eden ve bu özellikleri nedeniyle alım yapan müşteri ile doğrudan ilişki içerisinde olan bir sektördür. Bu açıklamalar doğrultusunda tanımları şu şekilde yapmak mümkündür; Ø Perakendecilik : Mal ve/veya hizmetlerin direkt olarak nihai tüketiciye arz edilmesiyle ilgili eylemler bütünüdür. Ø Satış : Mal ve/veya hizmetlerin talep sahibi tüketicilere arz edilmesi ve bunun neticesinde sahip değişikliğidir. Ø Mağaza : Perakende ve Satış tariflerinde söz edilen mal ve/veya hizmetlerin talep sahiplerine arz edildiği mekanlardır. Tüketici ve üretici arasındaki arz-talep zincirinin son halkası olan perakendecilik çoğunlukla şu şekilde ifade bulmaktadır.
Perakende satış mağazaları veya perakende satış noktaları dahilinde hipermarketler, büyük süpermarketler, küçük süpermarketler ve bakkalları saymak mümkündür.
Bugün, perakendecilikte oldukça küçük alanlar üzerine kurulan, genellikle sahibi tarafından yada bir iki yardımcı ile tüm işlerini yürüten az sayıda ve çeşitte ürünü satışa sunan, müşterisine seçip alma olanağı tanımayan mahalle dükkanlarının yerini, seç-al (self-servis) ilkesine dayalı, çok sayıda ve çeşitte ürünü çekici biçimde müşterisine sunan, büyük ölçekli alanlar üzerine kurulu ve müşterisinin her türlü ihtiyaçlarına yanıt verebilecek durumda olan hipermarketler, bölümlü (department store) mağazalar ve diğerleri almaktadır. Bu sektördeki gelişmeler tüketici tarafından günü gününe izlenme ve fark edilme durumundadır. Sektörel gelişmeyi yakından izleyen tüketici, bu arada, perakendecilik sektörünün kendisine sunduğu ürünlerin gerçek üreticisi olan diğer sektörlerdeki gelişmeleri de izleme şansına sahip olmaktadır. Tüketiciye yakınlığın sağlandığı, izlenme, eleştirilme ve geri bildirim sağlama avantajını iyi değerlendiren perakendecilik sektörünün, diğer sektörlerin de üretim ve kalitesine etki ederek gelişmeyi hızlandıran bir niteliği olduğu tartışmasızdır. Perakende ticaretin yapısı ve karakteristik özellikleri, yine içinde bulunduğu ortamın genel anlamda gelişme düzeyine ve kültürel özelliklerine bağlı olarak farklılaşabilmektedir. Bu faktörler arasında en belirleyici olanlarının; nüfus artışı, nüfusun yaşı, gelir düzeylerindeki farklılaşma ile birlikte kentsel gelişme olduğu bir çok kaynakta öne çıkmaktadır. İstanbul Ticaret Odası’nın Alışveriş Merkezleri Derneğinin Yayın Organı olan Arasta Dergisinin Mart-Nisan 1998 sayısının 55’nci sayfasında yer alan bir araştırmasında market türleri ölçüleri göz önüne alınarak bir sınıflamaya tabi tutulmuştur.[1] Buna göre;
Genel olarak alanlar 2500 metrekare ve üstü olanlar hipermarket, 1000 – 2500 metrekare olanlar büyük süpermarket, 400 – 1000 metrekare olanlar küçük süpermarket, 100 – 400 metrekare olanlar süpermarket, 50 – 100 metrekare olanlar büyük geleneksel perakendeci (orta marketleri) ve 50 metrekare den küçük olanlar küçük geleneksel perakendeci olarak tanımlanabilmektedir. (Zet Nielsen-Perakende Sektörü Araştırmaları 1994, 1995, 1996, 1997).
Sektörde tanım yapılırken perakendeciliğin çeşitli sınıflara ayrıldığı görülmektedir. Büyük perakende satış mağazaları içerisinde sayılması ve göz ardı edilmemesi gereken bir mağaza türü daha vardır ki; o da bölümlü (Department Store) mağazalardır. Bölümlü mağazalara (Department Store) baktığımızda literatürde kalıplaşmış bir tanım görmek pek mümkün değildir. Günümüzde sürekli gelişme gösteren ve tanımının da yenilemeye (revize) ihtiyaç duyulduğu aşikar olan bölümlü mağazaların “25 yada daha fazla personel çalıştıran ve mobilya, giyim eşyası, ev tekstil ürünleri gibi mallar satan perakende satış organizasyonu’dur”[2] şeklinde tanım bulduğu görülmektedir. Ülkemizde yapılan araştırmalarn bakkal, süpermarket ve hipermarket üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir Diğer İşletmelerden Farkları : Perakende Satış Mağazalarını ve özellikle Büyük Perakende Satış Mağazalarını diğer işletmelerden ayıran özellikler olarak; Ø Örgüt yapısı Ø Satışa arz edilen mal ve hizmet çeşidi Ø Personel yoğunluğu Ø Müşteri yoğunluğu Ø Tedarik politikası Ø Stok politikası Ø Satış politikası Ø Mali Politikalar gibi konularda izlenen farklılıkları saymak mümkündür. Bu özelliklere tüm ticari işletmelerde rastlamak olanaklı olmasına karşın perakende satış mağazalarını ele aldığımızda, bu işletmelerde; a) Satışa arz edilen mal ile birlikte hizmette yoğunluk ve bu yoğunluk beraberinde çeşitlilik mevcuttur. b) Sipariş - tedarik - depolama - muhasebe - finans - satış döngüsü içerisinde yer alan personel yoğunluğu mevcuttur. c) Satışa arz edilen mal-hizmet yoğunluğu ile bu büyük alanlar üzerine kurulmuş bu tür işletmelerde müşteri yoğunluğu olması da kaçınılmazdır. Hal böyle iken teknolojik gelişmeleri sürekli izlemek ve kendini yenilemek durumunda olan işletmelerin başında gelen perakende satış mağazalarının değişimle birlikte çeşitli risklerinde ortaya çıkacağı aşikardır. Bu riskleri en üst seviyede sıralamak gerekirse;
Ø Tedarik Aşamasında Riskler
Ø Ödeme Aşamasında Riskler
Ø Satış ve Tahsilat Aşamasında Riskler
Ø Çıkış noktasında riskler (Çıkış Noktası Güvenliği) (Kasalar)
Ø Personel İstihdamı ve Ücret Ödemelerinde Riskler
Ø Diğer Aşamalardaki Riskler Sonuç ; Globalleşme, bilgi paylaşımı gibi konulardan sıkça söz edilen, sürekli gelişim ve değişim içerisinde olan günümüzde, söz konusu değişimden payını alamayan ve/veya değişime ayak uyduramayan işletmelerin zamanla ayakta kalmaları çok güç gözükmektedir. Hal böyle iken çok dinamik olan perakende sektörü ve mağazacılık işletmelerini bunun dışında bırakmak olanaksızdır.
Uluslararası düzeyde yaygın bir şekilde kullanılan internet Türkiye’de de çok hızlı yayılmakta, henüz bütün evlere girmemiş olmasına rağmen, özellikle işletmelerin birçoğu tarafından çok amaçlı biçimde kullanılmaktadır. Ancak yaygınlaşma hızı göz önünde bulundurulduğunda, Bilgisayarın her eve girmesiyle birlikte internet kullanımının da artacağı görülmektedir.İnternet’in sağladığı olanaklardan, pazarlamadan eğitime, yazışmalardan sipariş vermeye kadar pek çok alanda daha büyük ölçüde yararlanılabilmektedir.
Gerek teknolojik ve gerekse ekonomik ve sosyal gelişmelere paralel değişim gösteren mağazacılığın dünyada var olan gelişmelere ayak diremeleri mümkün değildir. Değişime uymak zorunluluğu vardır. Gelişim beraberinde tedarik ve pazarlama biçiminden insan kaynakları politikalarına kadar her alanda değişim getirmektedir.
Her ne kadar perakende sektöründe önemli değişimler oluyor ve rekabet giderek kızışıyor ise de sektör ülkemizde adeta cazibe merkezi olma özelliğini korumaya devam etmektedir. |
