*Yrd. Doç. Dr. Tahir BENLİ
**Yrd. Doç. Dr. Yıldıray KIZGIN

 
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMININ ÖNEMİ ÜZERİNE BİR ALAN ÇALIŞMASI : MUĞLA İLİ ÖRNEĞİ

            ÖZET

            Bilgi teknolojilerinin(BT) işletmelerin pazarlama stratejilerinin hazırlanması ve uygulanmasında artan rolünün de etkisiyle işletmeler bilgiye daha duyarlı hale gelmişlerdir. Bunun bir sonucu olarak bilgiye ulaşma, bilgiyi işleme, bilgiyi  paylaşma ve bilgiyi kullanarak yeni çalışma fırsatları oluşturma gündeme gelmektedir. Bilginin etkin kullanımıyla  mal ve hizmetlere eklenen artı değerler ortaya konmakta, bu ise işletmelerin rekabetçi yapısını daha fazla etkilemektedir.

            Turizm sektöründe faaliyet gösteren konaklama işletmelerinin sektör içindeki verimliliklerinin yükselerek rekabetçi yapılarının geliştirilmesi bir zorunluluktur.  Bu amaca yönelik olarak bu işletmeler BT araç ve yöntemlerinden yararlanarak bir çok olumlu performans elde edebilirler.

            Bu çalışmada, turizm sektörüne konu olan konaklama işletmeleri uygulama alanı olarak seçilmiştir. Çalışmanın amacı; konaklama işletmelerinin bilgi teknolojilerini kullanma düzeylerini ve bilgiyi kullanma konusunda bilgi teknolojilerinden yararlandıkları alanları belirlemek olup, sağladığı avantajları ortaya koymaktır. Bu nedenle Muğla ilinde bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir.

            Çalışmada Bodrum, Marmaris ve Fethiye ilçelerinde yer alan konaklama işletmelerinin BT araçlarından ne ölçüde faydalandıklarının belirlenmesine yönelik sorular sorulmuştur. Bu amaçla 140 adet işletme örneklem grubu olarak belirlenmiş ve 78 adet anket yüz-yüze görüşme tekniğiyle gerçekleştirilmiştir.

Toplanan 78 adet anketin cevapları SPSS paket programı ile incelenerek frekansları belirlenmiştir. Çalışmada ulaşılan sonuçlara göre konaklama işletmeleri ve BT sektör işletmelerine yönelik bazı öneriler sunulmuştur.

            1. GİRİŞ

BT sektörünün gelişerek daha fazla ekonomik alana etki etmesi ile bir çok sektörde büyüme sağlanması, diğer sektör gelirleri ve istihdamın artırılması, mikro ve makro açıdan verimlilik artışı sağlanması beklenmektedir. Diğer bir deyişle BT sektörünün gelişimine bağlı olarak ülke ekonomileri içindeki başka sektörlerin de gelişme ve büyüme sürecine girdikleri görülmektedir.

Turizm sektörü, BT sektörünün gelişme eğiliminden çok fazla etkilenen sektörlerden birisidir. Turizm sektörü, gerek turizm yatırımlarının geri dönüş süresinin kısa olması, gerekse talep miktarını artırarak başka sektörleri de canlandırması, büyümesini etkilemesi açısından çok büyük bir potansiyel olarak görülmektedir. Dünya ülkelerine turizm sektörünün gelişme trendi açısından bakıldığında, BT sektöründen sonra en hızlı gelişen sektör olduğu görülmektedir.

BT sektörünün gelişmesi, daha fazla yaygınlaşması için Türkiye Turizm sektörü, turizmin kalkınmadaki öncelikli sektör olması vb. nedenlerden dolayı son derece önemli bir potansiyeldir. Ancak diğer taraftan Turizm sektörünün büyümesi, daha fazla turizm geliri elde edilmesinde önemi olan işletmenin rekabetçi yapısının diğer ülke işletmelerine göre yükseltilmesinde rol oynayan, verimlilik, müşteri ve personel tatmini sağlanması gibi hedeflere ulaşılmasında BT araçlarının kullanımının gerekliliği ise tartışılmaz bir zorunluluktur. Turizm sektörü BT pazarının gelişmesi açısından büyük bir potansiyel Pazar oluştururken; BT araçlarının turizm sektörü işletmelerinde kullanılarak BT’ den beklenen olası faydaların elde edilmesi, 2010 yılında turizm gelirlerinden 60 milyar $ bekleyen Türkiye açısından bir zorunluluktur. Kısaca turizm sektörü BT için iyi bir Pazar; BT araçları  ise turizm sektörü için müşteri tatmini ve verimlilik artışı sağlanmasında kullanılmaları zorunlu araçlardır.

Bu çalışmada turizm sektörünün en önemli öğesi durumundaki konaklama işletmelerinde BT araçlarının kullanımına yönelik bir alan çalışması yapılmaktadır. Çalışma kapsamında işletmelerin BT araçlarını ne derecede tanıdıkları, bu araçları kullanma nedenleri, araçlara yaptıkları yatırımlar ve elde ettikleri olumlu performans değişimleri hakkında sorular içeren bir alan çalışması yapılarak BT’nin gelişimi ve konaklama işletmelerinin BT araçları kullanımları belirlenmiş, işletme sorunları ve çözüm önerileri üzerinde durulmuştur.

2. BİLGİ  VE BİLGİ TEKNOLOSİNİN(BT) GELİŞİMİ

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş ile birlikte, işletmelerin bilgi kavramı üzerinde durdukları görülmektedir. Bu süreç ile birlikte insan ihtiyaçları değişirken, küreselleşme akımı ile de dünyanın bütünü bir pazar haline gelmiş, bu pazar içinde tüm dünya işletmeleri, internet ile birlikte her tür iletişim araçlarının yaygınlaşarak iletişimin coğrafi sınırları da aşarak kolaylaşması ile kıyasıya bir rekabet yarışına girmişlerdir. Bu ortaya çıkan yeni düzen, bilim ve teknoloji alanında yapılan gelişmelerin yakından izlenmesini ve bilgi kavramının öneminin anlaşılarak bilgi yönetiminin her alanda önemsenmesi gerekliliğini doğurmuştur. Bilginin işletmeler için fiziksel sermayeden daha önemli bir kaynak girdi olacağı hakkında genel bir görüş birliği vardır.

Bilgi, ulaşılmaz olduğundan görünmez niteliklidir. Bir müşteri açısından 20 GB büyüklüğündeki bir sabit diskin değeri, bu disk alanı içindeki kayıtlı bilginin değerinden daha azdır. Bu durum diskin görünmeyen değerini görünen değerinden daha önemli yapmaktadır. Bilgi bu bakımdan çok değerlidir(Viardot, 2000, s. 456).

BT, bilgisayar, iletişim araç-donanımı, işletim sistemi, uygulama yazılımları ve multimedya teknolojilerinden oluşur. Bu oluşum esasen birbiri ile yakın ilişkili iki teknoloji grubunu öne çıkarmaktadır: İletişim teknolojisi ve bilgisayar teknolojisi. Bu iki teknoloji grubu birbirine çok yüksek oranda bağımlıdırlar. Ancak farklı işlevleri vardır. İletişim teknolojileri, iletişim kurulması ve coğrafi sınırların aşılmasını sağlarken, bilgisayar teknolojileri iş sürecinin geliştirilmesi ve işgörenlerin işlerini daha verimli yapmaları amacıyla kullanılmaktadır. BT içindeki iletişim teknolojileri, telefon, faks, hücresel ağlar ve değişik internet gibi bir çok iletişim protokolünden oluşmaktadır. Bilgisayar teknolojileri ise, bilgisayar donanımı olduğu kadar verilerin depolanması, işlenmesi ve tekrar geri alınması amacıyla kullanılan yazılımlardan oluşmaktadır(Townsend et al., 2001, s. 277).

Son günlerde BT’ ye olan ilginin artmasının en önemli nedeni, “bilginin rekabet avantajı sağlamada en önemli kaynaklardan biri” olduğunun anlaşılıyor olmasıdır. BT sektörünün tüm dünyadaki gelişme eğilimi çok hızlı bir şekilde devam etmektedir. BT’ de yaşanan bu gelişmeler üretimden sağlığa, ticaretten turizme, eğitimden tüm kamu yönetimine kadar tüm ekonomi ve yaşamın boyutlarını etkileyerek değişimler yaşanmasına neden olmuştur. 

1998 yılında yapılan bir çalışmada, BT harcamalarının tüm dünyada 1,59 trilyon $ ‘dan 2,062 trilyon $’a çıkacağı tahmin edilmektedir(Stratopoulos ve Dehning, 2000, s. 105). BT’e yapılan harcamalara karşılık BT’ den elde edilen getirilerin  daha fazla olması ile, bundan sonraki dönemlerde BT’ye yapılacak yatırım harcamalarının gittikçe artacağı görülmektedir(Johannessen et al., 2001, s. 6). IBM ise, 2001 yılında 30 milyar $ internet kaynaklı mal/hizmet geliri elde edeceğini tahmin etmektedir(Viardot, 2000, s. 455).

BT pazarının büyümesinde en önemli etkenler olarak; uygulama yazılımlarına olan ihtiyacın artması, internet ve web temelli yatırım isteği sayılabilir. Bu durum özellikle donanım gelirlerinin azalarak BT hizmet gelirlerinin artacağını gösterirken, bilgi ve bilgiye dayalı hizmetlerin daha önemli olacağının da bir göstergesi olmaktadır. Gerek donanım gelirleri gerekse de hizmet gelirleri açısından toplumların genelinde BT harcamalarının artması ve BT’nin daha geniş alanda kullanımına yönelik genel bir iyimserlik vardır.

            3. KONAKLAMA İŞLETMELERİ AÇISINDAN BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMININ ÖNEMİ

Bilgi teknolojilerinin işletmelerin pazarlama stratejilerinin hazırlanması ve uygulanmasında artan rolünün de etkisiyle işletmeler bilgiye daha duyarlı hale gelmektedir. Söz konusu etkiler alıcı satıcı arasındaki sınırları ortadan kaldırdığı gibi, işletme içi departmanlar arasındaki  sınırları da yok etmektedir. Bunun bir sonucu olarak bilgiye ulaşma, bilgiyi işleme, bilgiyi  paylaşma ve bilgiyi kullanarak yeni çalışma fırsatları oluşturma gündeme gelmektedir. Bilginin etkin kullanımıyla  mal ve hizmetlere eklenen artı değerler ortaya konmakta, bu ise işletmelerin rekabetçi yapısını daha fazla etkilemektedir.

Genel olarak, işletmelerin rekabetçi yapılarını etkileyen en önemli unsurların başında verimlilik gelmektedir. Verimlilik sorunu tüm işletmelerin öncelikli olarak ilgilenmeleri gereken önemli bir sorundur. BT yatırımlarını yapan işletmelerin BT araçlarından elde edeceği faydalar, verimlilik artışı, müşteri memnuniyeti ve personel memnuniyetinin sağlanması olarak sıralanabilir.

Her ne kadar, işletmelerin BT araçlarına yaptıkları yatırımların işletmelerin performanslarına yönelik pozitif bir etkisi olduğuna yönelik kesin nitelikli çalışmalara gereksinim olsa da, işletmelerin her geçen gün BT sektörüne daha fazla yatırım yaptıkları görülmektedir. BT araçlarının işletmelere olumlu etkisi vardır ancak önemli olan işletmelerin sürdürülebilir rekabet avantajının oluşturulmasında BT araçlarından nasıl yararlanacaklarını bilmeleridir(Johannessen et al., 2001, ss. 3-4).

BT araçlarının yeterince kullanılamaması, Türkiye’nin ekonomik gelişiminde bir engel oluşturmaktadır. Bazı istisnalar dışında konaklama işletmeleri gelişen BT araçlarını tanımakta, bunlara yatırım yapmakta ve bu araçları kullanabilecek personel eğitiminde yetersiz kalmaktadır.

Dünya Turizm Örgütü’nün (WTO) verilerine göre,  tüm dünyadaki ekonomik duraklamaya karşın, turizm sektörü büyümesini devam ettirmiştir(Avrupa Birliği ve Turizm Politikaları ve Türkiye, 1997, s. 11). Turizm, BT sektöründen sonra tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızla gelişme gösteren ve büyük önem taşıyan dinamik sektörlerden birisidir.

Turist çekme ve turiste hizmet etme bilimi, ticareti olarak tanımlanan turizm; ulusal ve uluslararası düzeyde, büyük boyutlarda yatırımların yapılmasına, iş hacminin geliştirilmesine, gelir üretilmesine, sosyal ve kültürel hayata yönelik yaptığı olumlu etkileri ile önemli bir sektördür..

Yapısı itibariyle dinamik bir sektör olan turizm, aynı zamanda ekonominin diğer sektörleri için de itici bir güçtür. Turizm dışındaki tüm sektörlerde meydana getirilebilecek bir üretim değeri için yapılacak yatırım maliyeti çok büyük olmakla beraber geri dönüşü ise uzun yıllar alabilmektedir. Turizm, ulusal ve uluslararası düzeyde ekonomik, kültürel ve sosyal nitelikte bir hareket olup, ülkelerin ekonomik ve sosyal kalkınma süreçlerine çok yönlü etkileyen bir sektördür.

Turistik tüketim harcamalarının dolaylı ve uyarılmış gelir etkisi oldukça yüksektir. Daha açık bir deyişle, turistlerin konaklama, yeme içme, eğlence hatıra eşya vb. mal ve hizmetler için yaptıkları harcamalar sadece bu sektör için gelir oluşturmakla kalmamakta, sektörler arası ileri-geri bağlantılar sayesinde çok daha geniş bir alana yayılan harcama akımları oluşturmaktadır.

Turizm sektöründe konaklama hizmetlerini yürüten işletmeler sektörün ürettiği gelirler açısından en önemli rolü oynamaktadır. Ancak, Türkiye’nin turizm sektöründen elde ettiği turizm gelirleri Avrupa ülkelerine göre düşüktür. Turizm gelirlerinin arttırılması için konaklama işletmelerinin vermiş oldukları hizmetlerin niteliklerinin geliştirilerek rekabetçi yapılarının güçlendirilmesi ve verimliliklerinin artırılması hem Türkiye hem de işletmeler açısından zorunluluktur.

Turizm sektörü bu anlamda hem BT pazarının gelişmesi ve büyümesi açısından büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Diğer taraftan sektördeki konaklama işletmelerinin verimli olabilmeleri, rekabetçi yapılarının daha da güçlenmesi, müşterilerine daha iyi hizmet vermeleri BT araçlarından daha fazla yararlanmaları ile olasıdır. Bu nedenle konaklama işletmeleri kendilerine ve ülkeye yapacakları katkılar açısından önemli bir rol üstlenmektedirler. Gerek turizm gerekse diğer sektör işletmeleri, kendilerini geleceğe taşımak istiyorlarsa BT araçlarını yeterince kullanmaları gereklidir.

4. ARAŞTIRMANIN AMACI

Turizm, Türkiye ekonomisi için çok önemli bir sektördür. Turizm sektöründen beklenen gelir artışının sağlanması, sektörün verimliliğinin artması ile olasıdır. Konaklama işletmeleri ise turizm sektörünün en önemli unsuru olup, bu işletmelerin verimliliklerinin artması hem ülkenin hem de işletmelerin turizm rekabet gücünün geliştirilmesi açısından gerekliliktir. BT sektörünün işletmelerin verimliliklerine yaptığı  katkılar göz önüne alındığında, konaklama işletmelerinin de BT araçlarını benimsemeleri verimliliklerini ve rekabet güçlerini artıracaktır. Çalışma, konaklama işletmelerinin BT sektörü araçlarını ne ölçüde kullandıklarını ve bu sektörden beklentilerini belirlemeyi amaçlamaktadır.

Bu amaçla turizm sektörü açısından önemli bir potansiyeli olan Muğla iline bağlı, Bodrum, Marmaris ve Fethiye ilçelerinde yer alan konaklama işletmelerinin BT araçlarından ne ölçüde faydalandıkları, işletmelerine sağladıkları katkılar ve turizm sektörünün gelişimine paralel olarak BT sektöründen beklentilerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması yapılmıştır.

5. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI VE YÖNTEMİ

Çalışmada Bodrum, Marmaris ve Fethiye ilçelerinde yer alan konaklama işletmelerinin BT araçlarından ne ölçüde faydalandıklarının belirlenmesi için; konaklama işletmesinin türü, yıldız sayısı(varsa), oda ve personel sayısı, bilgisayar, yazılım ve internet kullanımına ilişkin sorular sorulmuştur. Bu amaçla 140 adet işletme örneklem grubu olarak belirlenmiş, ancak turizm sezonunun henüz açılmamış olması, bazı işletmelerin bu ankete katılmak istememeleri nedeniyle sadece 78 adet anket yüz-yüze görüşme tekniğiyle gerçekleştirilmiştir.

Toplanan 78 adet anket cevapları SPSS paket programı ile incelenerek frekansları belirlenmiştir. Çıkan sonuçlara ilişkin veriler tablolaştırılmış ve çözüm önerileri getirilmiştir.

Ankete katılan 78 işletmenin % 42’si Bodrum , % 30’u Marmaris ve % 29’u  Fethiye’de faaliyet göstermektedir. Bu işletmelerin % 17’si apart, % 6’sı ve % 77’si oteldir.

6. ARAŞTIRMANIN BULGULARI

Tablo 1: Yıldız Sayısına Göre Dağılım

Tablo 1’de ankete katılan işletmelerin % 9’unun 2 yıldızlı, % 47’sinin 3 yıldızlı, % 24’ünün 4 yıldızlı ve % 8’ inin ise 5 yıldızlı olduğu görülürken; %12’sinin yıldız sistemine tabi olmadığı görülmektedir.

Tablo 2: Oda/Apart Sayısına Göre Dağılım

Tablo 2’de ankete katılan işletmelerin % 32’sinin 0-50 odalı, % 22’sinin 51-75 odalı, % 15’inin 76-100 odalı, %18’inin 101-150 odalı ve % 13’ünün ise 150 ve üstü odalı işletmeler olduğu görülmektedir.

Yine ankete katılan işletmelerin;  %27’sinin 0-100 yatak, %23’ünün 101-150 yatak, %12’sinin 151-200 yatak, %17’sinin 201-300 yatak ve %22’sinin 301 ve üstü yatak kapasitesine sahip olduğu belirlenmiştir.

Tablo 3: Personel Sayısına Göre Dağılım

Tablo 3’de ankete katılan işletmelerin % 15’inde 0-10 personel, % 33’ünde 11-30 personel, % 20’sinde  31-50  personel ve  %32’sinde 51 ve üstü personel çalıştığı görülmektedir.

Ankete katılan işletmelerde aktif olarak bulunan departman/bölümlerin sayılarına ilişkin veriler ise şöyledir:0-4 arası departmanı bulunan işletmelerin oranı  % 22, 5-8 arası departmanı bulunan işletmelerin oranı % 61, 9 ve üzeri departmanı bulunan işletmelerin oranı ise % 17’dir.

Tablo 4: Bilgisayar Kullanımı

Tablo 4’de ankete katılan işletmelerin % 88’inin bilgisayar kullandığı, %12’sinin ise bilgisayar kullanılmadığı belirlenmiştir.

Bilgisayarı olan işletmelerin  % 89’unda birden fazla bilgisayar bulunurken, %11’lik kısmında ise sadece tek bilgisayar bulunmaktadır.

Birden fazla bilgisayarı olan işletmelerin % 81’inde ise bir network yapısı ve işletim sistemi bulunmaktadır.  Söz konusu işletmelerin kullandıkları network işletim sistemlerinin dağılımı Tablo 5’ te verilmektedir.

Tablo 5: Bilgisayarların Ağ Durumu

Tablo 6: Kullanılan Yazılım Durumu

Tablo 6, işletmelerin kullandıkları yazılımlara  göre dağılımlarını içermektedir. İşletmelerin %9 ’u sadece Ön büro, % 11’i Ofis, % 64’ü ön büro ve arka büro, % 9’u ise ön büro ve ofis yazılımlarını kullanmaktadır.

Bilgisayar kullanan işletmelerin %85’i İnternet kullandıklarını, %15’i internet kullanmadıklarını belirtmişlerdir. İşletmelerin İnterneti kullanma nedenleri öncelik sırasına göre ise Tablo 7’de verilmiştir. 

Tablo 7: İnternet Kullanma Nedeni

Tablo 8: Web Sitesi Durumu

Ankete katılan işletmelerin kendilerine ait bir Web sitesi olup olmadığına ilişkin soruya verdikleri cevaplara göre; % 72 ‘sinin web sitesi olduğu, % 24’ünün ise web sitesi olmadığı  belirlenmiş olup dağılım Tablo 8’deki gibidir.

Konaklama işletmelerinin, sahip oldukları donanım ve yazılımlardan oluşan sistemlerini kullanmaları sonucu hedefledikleri verimliliği elde edip etmediklerine ilişkin sorulan soruya verdikleri cevapların dağılımı şöyledir: İşletmelerin %65’i beklenen verimliliği elde ettiklerini, %23’ü verim alamadıklarını belirtirken, %12’si ise cevap vermemiştir.

İşletmelerinde BT araçlarını kullanarak verimlilik elde eden işletmeler, olumlu performans göstergesi olarak, ilk sırada “işlerinin daha hızlı ve hatasız yürüdüğünü”, ikinci sırada “”müşteri bilgilerine kısa zamanda ulaşıp, folyo takibinin doğru yapıldığını”, üçüncü sırada ise “stok takibini daha etkin yaptıklarını” belirtmişlerdir.

İşlerinde BT araçlarından bekledikleri verimi alamayan işletmelerin ise, verimsiz olma nedenleri arasında ilk sırada “kullanılan yazılımın işlerine uygun olmadığı”, ikinci sırada “BT araçlarını satan ve eğitimini veren işletmelerden kaynaklanan sorunlar”, üçüncü sırada ise “nitelikli personel bulamama” nedenlerini bulunmaktadır.

Tablo 9’da ise ankete katılan işletmelerin, mevcut kullandıkları sistemleri değiştirme isteklerini araştıran soruya verilen cevapların dağılımı görülmektedir. İşletmelerin % 46’sı sistemlerini değiştirmek istediklerini, % 51’i ise mevcut sistemlerini değiştirmek istemediklerini  belirtmişlerdir. Katılımcıların %3’ünü oluşturan işletmeler ise bu soruya cevap vermemiştir.

Tablo 9: Sistemi Değiştirme İsteği 

Tablo 10: Satın Alacağı Sistemi Tercih Etme Öncelikleri 

Tablo 10’da , mevcut sistemlerini farklı nedenlerle değiştirmek isteyen işletmelerin yeni satın alacakları sistemi tercih etmede dikkate alacakları özellikler görülmektedir. Konaklama işletmelerinin tercih öncelikleri arasında,  sırasıyla “ manuel işlemlerden kurtaran”, “satış sonrası iyi ve ucuz destek alabilecekleri” ve “ teknolojik gelişmeleri yakalamış” olan  sistemlerin yer aldığı görülebilir.

Tablo 11’de konaklama işletmelerinin kullandıkları sistemleri satın almada etkilendikleri faktörler önem sırasına göre verilmiştir. Buna göre, işletmeler ilk sırada “tavsiye ve referansları için”, ikinci sırada “satış sonrası iyi destek ve hizmet alacaklarını düşündükleri için” ve üçüncü sırada yine “tavsiye ve referansları için” ile “satış sonrası iyi destek ve hizmet alacaklarını düşündükleri için”  seçeneklerinin  satın alma kararlarını etkilediğini belirtmişlerdir.

Tablo 11: Satın Aldıkları Sistemi Tercih Etme Öncelikleri 

Tablo 12’de araştırmaya katılan işletmelerin BT sektöründen beklentilerinin belirlenmesi amacıyla sorulan soruya verdikleri cevaplar önem derecesine göre sıralanmıştır. İşletmelerin ilk  öncelikteki beklentileri “Ürün ve hizmetleri çok pahalı ucuzlatsınlar”, ikinci öncelikteki beklentileri “Satış sonrası eğitim destek hizmetlerini iyi versinler” şeklinde iken üçüncü sıradaki beklentileri ise “kendilerini daha iyi tanıtsınlar” olmuştur.

Tablo 12: BT Sektöründen Beklentiler 

            7.1 ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI

Araştırmaya katılan işletmelerin % 88’inde faaliyetlerini sürdürürken bilgisayar kullanıldığı sadece % 12’sinde ise bilgisayar kullanılmadığı ortaya çıkmıştır. Bilgisayar kullanan işletmelerden ise % 89’u(araştırmaya katılanların %78’i) birden fazla bilgisayar kullanmaktadır. Bilgisayar sayısı iki ve daha üst sayıda olan işletmelerin ise %81’inde(birden fazla bilgisayarı olanların %72’si) bir network ortamı olduğu görülmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %64’ünün işlerini bir network sistem üzerinde yaptıkları söylenebilir. Network işletim sistemi olarak ise kullanıcıların % 36’sının Windows 95/98/2000, % 25’inin Novell ve % 23’ünün Windows NT kullandıkları belirlenmiştir. Bilgisayar kullanmayan işletmelerin ise kullanmama nedenlerinin başında, BT sektörünü yeterince tanımama, BT araçlarının pahalı olması gelmektedir.

Kullanılan yazılımlar açısından ise bilgisayar kullanan işletmelerin % 68’i rezervasyon, check-in, folyo takibi gibi işlemlerini yapabildikleri Ön büro yazılımları ve fatura kesme, stok takibi ve cari hesap, çek-senet takibi yapabilecekleri Arka büro programlarını aynı anda kullanmaktadır.

Bilgisayar kullanan işletmelerin ise %85’i bugünün dünyasının vazgeçilmez bir unsuru olan interneti kullanırken, ankete katılan işletmelerin % 72’sinin kendilerini tüm dünyaya tanıtmada kullanabilecekleri bir web sitesine sahip oldukları ortaya çıkmıştır. İşletmelerin interneti kullanma nedenleri arasında en göze çarpanlar ise mail gönderme,  rezervasyon işlemleri ve bankacılık işlemlerinin yapılmasıdır.

İşletmelerin %65’i kullandıkları mevcut BT sistemlerinden istedikleri verimi aldıklarını belirtmişler, bu sonuca kendilerini ulaştıran en önemli performans göstergeleri olarak işlerin daha hızlı ve hatasız yürüdüğü, müşteri bilgilerine kısa zamanda ulaşılarak doğru işlem yapılması ve etkin stok takibi yapabilmeyi  belirtmişlerdir. İstedikleri verimliliği elde edemeyen işletmeler ise  sebeplerini;  kullandıkları yazılımın işlerine uygun olmaması, destek veren işletmelerden kaynaklanan sorunlar yaşama ve nitelikli personel bulamama olarak göstermişlerdir.

Araştırmaya katılan konaklama işletmelerinin %46’sı kullandığı sistemi gerek donanım gerekse de yazılım açısından değiştirmeyi isterken, %51’i ise değiştirmek istememektedir. Sistemini değiştirmek isteyen işletmeler satın almak istedikleri BT araçlarında en fazla kendilerini manuel işlemlerden kurtarma, satış sonrası iyi ve ucuz destek hizmet alabilme ve teknolojik olarak gelişmiş bir paket olma özelliklerini arayacaklarını  belirtmişlerdir.

İşletmelerin kullandıkları sistemleri satın almalarına etki eden faktörlerin başında ise; tavsiye ve referanslar, satış sonrası iyi destek ve hizmet alabileceklerine inanmaları gelmektedir.

Konaklama işletmelerinin BT sektöründen daha fazla yararlanabilmeleri için BT sektöründen bazı beklentileri olduğu belirlenmiştir. Bunların başında ürün ve hizmetlerinin pahalı olduğu daha ucuza satmaları, satış sonrası yeterli destek ve hizmet almak isteği ve son olarak ise BT sektör işletmelerinin yenilikleri ve neler yapabildikleri konusunda bilgilenme isteği gelmektedir.

7.2 ÖNERİLER

Yukarıda sonuçlar kısmında elde edilen bilgiler ışığında konaklama işletmeleri ve BT sektör işletmelerine yönelik bazı öneriler aşağıda gibi sıralanabilir:

§      Araştırmaya katılan işletmelerden %64’ünün network ortamında çalışmaktadır.  Bu oran, işletmelerin yatırım büyüklükleri düşünüldüğünde yeterli değildir. Network sistemin getireceği olumlu performans başarılarının yakalanması için daha fazla konaklama işletmesinin bu doğrultuda çaba göstermesi gereklidir.

§      Bilgisayar kullanmayan konaklama işletmeleri, BT sektörünü yeterince tanımadıklarını veya BT araçlarının pahalı olduğunu ifade etmişleridir. BT sektörü işletmeleri ürün/hizmetlerinin daha fazla konaklama işletmesi tarafından talep edilebilmesi için daha uygun fiyatla sunmaları gereklidir. Bunun yanında konaklama işletmeleri BT sektörünün kendilerine sunduğu ürünler, hizmetler, yenilikler vb. uygulamaları hakkında bilgileri olmadığından bilgisayar kullanmadıklarını belirtmişlerdir. BT sektör işletmeleri, kendileri ve sektördeki ürün/hizmetleri konusunda daha fazla tanıtıcı ve bilgilendirici çalışmalar yapmalıdırlar. 

§      Bilgisayar kullanan işletmelerin %68’i(araştırmaya katılan işletmelerin % 60’ı) bir ön büro ve arka büro yazılımı kullanmaktadır. Bu oran turizm sektörünün dinamik yapısı ve özellikle turizm sezonunda bilgilerin zamanında kayıtlanması ve sonuçlarının incelenmesinin müşteri tatmini açısından çok önemli bir uygulama olduğu düşünüldüğünde  oldukça düşüktür.

§      Bilgisayar kullanan işletmelerin %85’inin interneti kullanması yüksek bir orandır. Ancak, internet kullanım amaçlarının başında mail uygulaması gelmektedir. Oysa işletmeler interneti BT sektörü işletmeleri ile işbirliği yaparak,  internet üzerinden rezervasyon yaptırma ve konfirme etme, reklam, tanıtım, promosyon uygulamaları vb. gibi farklı alanlarda ve etkin kullanmalıdırlar.

§      Araştırmaya katılan işletmelerin büyük bir kısmı-bilgisayar kullanmayan işletmeler dahi-web sitesine  sahip olduklarını belirtmişlerdir. Bu durum işletmelerin web temelli hizmet pazarlama stratejisi yaygınlığı açısından önemlidir.

§      Kullandıkları sistemden bekledikleri verimi alamayan işletmelerin oranı %35’tir. Bu işletmeler verimsizliğin nedenlerinin ortak noktasında BT sektörü işletmeleri bulunmaktadır. BT sektör işletmeleri sattıkları yazılımların yeteneklerini iyi anlatmalı ve iyi ve zamanında destek vermelidirler. Bununla birlikte yazılımlarını kullanabilecek nitelikli işgücü yetiştirmek amacıyla bölgelerdeki eğitim kurumları ve yetkili birimlerle işbirliği yapmalıdırlar. BT araçlarını kullanarak sistemden istedikleri verimi alan işletmelerin sağladıkları performans göstergeleri, BT araçlarını kullanmayan işletmeler tarafından da dikkate alınmalıdır. 

§      Kullandıkları sistemi değiştirmeyi düşünen işletmelerin oranı %46 dır. Bu oran çok yüksek gözükmektedir. BT sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin satış sonrasında yeterince eğitim, destek ve hizmet vermemeleri nedeni ile konaklama işletmeleri yeni almayı düşündükleri sistemde  manuel işlemlerin azalması özelliğini arayacaklarını ve satış sonrası desteğe dikkat edeceklerini ifade etmişlerdir. Konaklama işletmeleri satın alma kararlarında en fazla tavsiye ve referansın etkili olduğunu belirtmişlerdir. Buna göre BT sektörü işletmeleri satış sonrası hizmetlerini “memnun bir müşteri potansiyel müşteriler kazanmak demektir” mantığı ile geliştirmelidirler. Diğer taraftan konaklama işletmelerinin BT sektöründen ürün/hizmetlerini daha ucuza sunmalarını bekledikleri göz ardı edilmemelidir.

REFERANSLAR

Avrupa Birliği ve Turizm Politikaları ve Türkiye, Turpress Yay., 25.Yıl Dizisi-1, 1997.Johannessen, Jon-Arild, Johan Olaisen, Bjorn Olsen; “Mismanagement of Tacit Knowledge: The İmportance of Tacit Knowledge, The Danger of İnformation Technology, and What to Do About It”, International Journal of  Information Management, Vol. 20, No. 3, 2001. Stratopoulos, Theophanis, Bruce Dehning; “Does Succesful Investment In Information Technology Solve The Productivity Paradox?”, Information & Management, Vol. 38, 2000.Townsend, Anthony M., Samuel M. Demarie, Anthony R. Hendrickson; “Information Technology, Unions, and the New Organization: Challenges and Opportunities for Union Survival”, Journal of Labor Research, Vol. XXII, No. 2, Spring 2001. Viardot, Eric; “Key Features and Importance of Professional Information Technology-Based Services”, European Management Journal, Vol. 18, No. 4, 2000.