YIL: 6
SAYI: 68
AĞUSTOS 2003
 

önceki

yazdır


Doç.Dr.Edip Örücü

Muğla Üniv. İİBF

 

 

  

KREDİ KARTI KULLANIMININ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI ÜZERİNE OLAN  ETKİSİNİN KAMU ÇALIŞANLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ:   (MANİSA ORMAN İŞLETMESİ ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ)


ÖZET

 

 

            Bu araştırma kredi kartı kullanımının tüketici davranışları üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Ekonomik ve sosyal açıdan günden güne gelişme gösteren günümüz dünyasında kredi kartı kullanımı önem kazanmıştır. Bu çalışmada kredi kartı kullanımında gelir, faiz oranları, yaş grubu, meslek gibi faktörlerin etkisi ile kredi kartı tercihinde yer alan başlıca etkenler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla; Manisa Orman İşletme Müdürlüğü çalışanları örnek alınarak değerlendirme yapılmıştır. Araştırma sonucunda kredi kartı kullanımının yaş, eğitim ve gelir düzeyi ile ilişkisi olduğu anlaşılmış, ayrıca kredi kartı tercihinde önde gelen etkenler belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kredi Kartı, Tüketici, Tüketici Davranışı,

 

 

ABSTRACT

 

 

This article aims to investigate using credit cards impacts on consumer behaviors. Using credit cards has become an imporant tool in our economic and social life. In this research, first social and economic factors which impact on using credit cards like interest rates, income, age groups, occupation were explored. Empirical data was collected  from Manisa Forest Institution via questionnaires. According to the research   findings, inmcome, age group and education are important factors that impact on using credit cards.
Keywords: Credit Cards, Consumer, Consumer behaviour.

 

  

I-GİRİŞ

  

Bu çalışmanın amacı; kredi kartı kullanımının tüketici davranışlar üzerindeki etkisini kamu çalışanları açısından araştırmaktır. Bu amaçla öncelikle tüketici davranışları ve etkileyen faktörler kuramsal olarak incelenmiştir. Tüketicilerin karar alma süreçlerinde kredi kartlarının rolü ve önemi tartışılmıştır. Daha sonra konu ile ilgili bir alan araştırmasına yer verilmiştir. Araştırma, örneklem olarak seçilen Manisa Orman İşletme Müdürlüğünde gerçekleştirilmiştir. Kurumda çalışan 60 personele 26 soruluk bir anket uygulanmıştır. Anketin ilk 6 sorusu katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yöneliktir. Kalan 20 soru ise kredi kartı kullanımına ilişkin sorulardır.

 

  

Sonuçlar SPSS paket programı yardımıyla değerlendirilmiştir. Araştırmanın hipotezleri yöntem bölümünde sunulmuş olup, hipotezlerin testi amacıyla Ki-Kare istatistik tekniği kullanılmıştır.

 

 

II-ARAŞTIRMANIN KURAMSAL YÖNÜ

 

           

Tüketici pazarları tüketicilerden oluştuğuna göre bu pazarın niteliğini de tüketici (insan) davranışları şekillendirir. Tüketici davranışı; bireylerin ekonomik değeri olan mal ve hizmetleri elde etmek ve kullanmalarıyla doğrudan ilgili etkinlikler ve bu etkinliklere yol açan karar süreçleridir. “Tüketici Davranışı” gerçekte tüketimi değil, tüketiciyi ve hatta tüketicinin satın almaya ilişkin karar ve eylemlerini içerir. Bu bakımdan tüketici pazarlarını anlayabilmek ve değerlendirmek için tüketici davranışlarını etkileyen faktörlerin ve tüketici davranışlarının incelenmesi gerekir. Bu aynı zamanda tüketici yönlü modern pazarlama anlayışının bir gereğidir.[i]

 

Tüketici davranışının genel özellikleri yedi ana başlıkta toplanabilir.[ii]

 

1-      Tüketici davranışı  güdülenmiş davranıştır.

2-      Tüketici davranışı çeşitli faaliyetlerden oluşur.

3-      Tüketici davranışı bir süreçtir.

4-      Tüketici davranışı karmaşıklık ve zamanlama açısından farklılık gösterir.

5-      Tüketici davranışı farklı rollerle ilgilenir.

6-      Tüketici davranışı çevre faktörlerinden etkilenir.

7-      Tüketici davranışı farklı kişiler için, farklılıklar gösterebilir.

 

Modern pazarlama kavramı, pazarlama hizmetlerinin yerine getirilmesinde tüketici kitlesinden yola çıkmakta ve tüketici doyumunun  sağlanması, tüketicinin istek ve gereksinimlerinin eksiksiz ve doğru bir şekilde ortaya konulmasını kendisine amaç olarak kabul etmektedir. Bu istek ve gereksinimlerin sınırsız sayıda ve değişken olması da modern pazarlama anlayışının uygulamasının hiç kolay olmadığının en önemli göstergesidir. Şüphesiz ki tüketicilerin sınırsız sayıda ve değişken istek ve gereksinimlere sahip olmasında ekonomik göstergelerdeki değişmelerin, modada ortaya çıkan yeniliklerin, teknolojik alanda yaşanan ilerlemenin, kişilerin tüketim alışkanlıklarındaki değişikliklerin, gelirde ve kredi olanaklarındaki artışların etkisi vardır.[iii]

 

Tüketicinin satın alma eylemine yönelik etki yaratan ve satın alma sürecinde olumlu yada olumsuz kanaat bildiren; psikolojik, sosyo-kültürel, demografik etmenler ve bu etmenlerin tüketici davranışına ve satın alma kararlarına etkilerini incelemek, satın almada veya kredi kartlarının tüketici harcamalarındaki etkisini anlamak açısından gerekmektedir.

 

Sosyal Faktörler: Tüketicinin satın alma kararını etkileyen sosyal (veya sosyo-kültürel) faktörlerin başlıcaları; kültür ve alt kültür, sosyal sınıf, referans grupları, roller ve aile olarak sayılabilir.[iv]

 

Psikolojik Faktörler: Tüketicinin satın alma karar sürecini etkileyen başlıca psikolojik faktörler öğrenme ve bellek, güdüleme ve ilgi, algılama, tutumlar ve tutumların değiştirilmesi, kişilik, benlik ve yaşam biçimidir.[v]

 

Kişisel Faktörler: Tüketicinin satın alma davranışını etkileyen kişisel faktörler demografik (yaş, cinsiyet, medeni hal, gelir,eğitim ve meslek gibi bireysel karakteristik özellikler) ve durumsal faktörler (satın alma kararı verirken mevcut olan şartlar ve durumlar) olarak iki grupta toplanabilir.[vi]

 

Bu faktörlerin yanı sıra firmaların pazarlama karması da satın alma kararını etkilemektedir.

 

Tüketicinin satın alma davranışında gelirinin de büyük etkisi vardır. Elde ettiği gelir onun harcamasında bir kısıttır. Kredi, gelir kaynağını en azından belirli bir süre için uzatmaktadır. Gerçekte kredi maliyeti, tüketicinin mevcut toplam kaynağından çıkarılacağı için uzun dönemde mal ve hizmet alma yeteneğini kısıtlamaktadır. Bunlara rağmen, Amerikalı tüketiciler ekonomik kaynakların geçici genişlemesi için kredi kullanmaya daha fazla istek duymaktadır. Gençler yaşlılardan daha çok borç alma eğilimindedirler. Tüketicilerin kredi kullanımı ve özel harcamaları, bir ulusun ekonomik durumunu da etkilemektedir.[vii]

 

Ödeme şekilleri de bir bakıma Pazar bölümlendirilmesinde etkili olabilir. Tüketiciler gittikçe artan bir şekilde nakit ödemeler yerine kredi kartı ve başka türlü geciktirilmiş ödeme türlerine kaymaktadır.[viii]

 

Ekonomik ve sosyal açıdan günden güne gelişme gösteren günümüz dünyasında, toplumları oluşturan bireyler hayatı kolaylaştırabilmek amacıyla çeşitli arayışlar içinde bulunmaktadırlar. Bu arayışlar sonucunda elden ele dolaşan paranın kullanımı azalmakta ve yeni bir ödeme aracı olarak çıkan kredi kartlarının kullanılması yaygınlaşmaktadır. En geniş anlamıyla kredi kartı; kartı veren banka veya kuruluşun açtığı krediye istinaden kart hamilinin gereksinim duyduğu mal veya hizmeti o anda bir ödeme yapmaksızın satın almasını ve bedelini daha sonraki bir tarihte ödemesini sağlayan çağdaş bir ödeme aracıdır. Kredi kartları, hamiline belirli bazı işletmelerde peşin para verme zorunluluğu olmaksızın mal yada hizmet satın alma olanağı sağlayan kartlar olarak da tanımlanabilir.[ix]

 

Kredi kartları tüketicilerin satınalma davranışlarının büyük bir kısmının kredi departmanının onayı olmadan yapılmasına olanak sağlar. Müşteriye daha hızlı hizmet verilmiş olur. Böylece hem tüketici hem de satış elemanları zaman kazanır. Kredi kartları;

 

1-      Mağazalar

2-      Bankalar

3-      Kredi kartları şirketleri tarafından verilir.[x]

 

Hayata hedonistik yaklaşım bazı kökleşmiş kültürel değerleri değiştirmiştir. Geciktirilmiş memnuniyetler büyük ölçüde yerini anlık tatminlere bırakmış, artık borç içinde olmak doğal hale gelmiştir. En azından bir bankaya borçlanmak ayıplanacak bir şey değildir. Yeni kredi kültürü, kredi kartıyla patlama yaratmakta ATM lerin kullanılması da bu trende katkıda bulunmaktadır. T.Hobes insanların zevk aramak ve acıdan kaçmak için motive olduğunu ve sonuç olarak hedonizmin bir güdüleme kuramı olarak yükseldiğini belirtmektedir.[xi]

 

Kredili Satışların Tüketicilere Yararları

 

1-      Kredi tüketicinin istediği malı istediği an alıp, bedelini sonra ödemesine yarayan değişim olanağıdır (Önce gez-sonra öde),

2-      Müşteri çok sayıda alışveriş için her defasında bir ödeme yapar (kolaylık),

3-      Mal iadeleri kolay olur,

4-      Telefonla ve mektupla sipariş verilir,

5-      Tüketici elindeki nakit parayı daha öncelikli gereksinimlerine ayırabilir,

6-      Enflasyonist dönemlerde tüketici karlı çıkabilir.

 

Kredili Satışların Perakendecilere Yararları

 

1-      Toptan satışlar artar,

2-      Tüketicinin fiyata karşı direnmesi azalır,

3-      Kaliteli mallar daha kolay satılır,

4-      Müşteri sadakati sağlanır,

5-      Kredi kartı kullanımı yoluyla yapılan alışverişlerde daha fazla satın alma eğilimi oluşur,

6-      Aylık satışların dağılımı daha dengeli olur. Örneğin; Türkiye’de memur maaşlarının ayın 15’inde ödenmesi de bu dengeye katkıda bulunmaktadır.[xii]

7-      Mağaza iyi bir adres listesi (veri tabanı) elde eder. Bu da araştırma ve reklamlarda kullanılır.

 

Ülke ekonomisi açısından; enflasyonist ortamlarda talebi arttırıp enflasyonu şiddetlendirebilir. Stagflasyonist ortamlarda ise; talebi canlandırmaya yardımcı olabilir. Peşin satışlarda ise indirimler artar. Tüketicileri gereksiz alımlara sürükleyebilir. Alınan kredi maliyeti (faiz vb.) yüksek olabilir. Bugün harcayıp yarın öderim mantığı insanların gelecek için yeterli birikim yapmalarını güçleştirebilmektedir.[xiii]

 

Özellikle uzun vadeli kredili satışlarda tüketiciler aldıkları mallara daha çok ödeme yaparlar. Peşin fiyat ile kredili fiyat arasındaki fark, mağazanın uyguladığı faiz ve servis giderleri oranına ve kredi (taksit) süresine göre değişir. Burada sorun, peşin fiyat ile kredili fiyat arasındaki farkın, tüketici için gerçekten değeri olup olmadığının veya taksitle alışverişte, alıcının peşin fiyata göre ödediği farkın yüzde kaç faiz karşılığı olduğunu hesaplamaktır. Gelir düzeyi düşük tüketiciler için kredili satışlarda ödenen faiz, tüketicinin elde ettiği kolaylığın karşılığıdır. Ancak, esas sorun bu “karşılığın adil ve ölçülü” olup olmadığıdır. Perakendeciler; kredi açma maliyetlerinin yükseldiği (kırtasiye, tahsilat, personel) ve daha fazla işletme sermayesi gereği (sermayenin müşteriler hesabı dondurulur) nedeniyle olumsuzluklar yaşayabilmektedir.

 

III-YÖNTEM

 

A-     ARAŞTIRMANIN ÖRNEKLEMİ

 

       Araştırma Manisa ili merkezindeki kamu kurumlarında çalışan 60 personel üzerinde uygulanmıştır. Bu kamu kurumları, Manisa Orman İşletme Müdürlüğü ile Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Başmühendisliği’dir. Bu anketler yüz yüze görüşmelerle de desteklenmiştir. Araştırmanın en önemli kısıtı örneklem sayısının sınırlı olmasından kaynaklanmıştır.Daha yüksek sayıda örnekleme ulaşmada yaşanan güçlükler nedeniyle, araştırma sınırlı sayıda örneklem ile gerçekleştirilmek zorunda kalmıştır.Buna rağmen, araştırmanın gelelecekte yapılabilecek daha yüksek sayıda örnekleme sahip araştırmalar için iyi bir alt yapı oluşturabilmesi hedeflenmiştir.

 

B-    ARAŞTIRMADA KULLANILAN ANKET FORMU

 

       Araştırmada toplam 26 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorular ve kredi kartı kullanımının katılımcıların harcamalarındaki etkisini ortaya çıkaracak sorular vardır. İki soru açık uçlu soru olup katılımcıların kredi kartıyla ilgili başka nasıl hizmet bekledikleri ve kredi kartı kullanmama sebebi sorulmuştur.

 

       Anket gelir, faiz oranları, yaş grubu, meslek sahibi gibi sosyal faktörlerin etkisi; kredi kartının hangi amaçla ne oranda kullanıldığı, kredi kartı seçmemizdeki etkenlerin belirlenmesine yönelik çoktan seçmeli soruları kapsamaktadır.

 

Anket aşağıda belirtilen dört ana başlık altındaki sorularla düzenlenmiştir. Bunlar:

 

a-      Tüketicilerin demografik özelliklerine göre kredi kartı kullanma durumları,

b-      Tüketicilerin kredi kartı harcamaları ile ilgili değerlendirmeleri,

c-      Tüketicilerin kredi kartı seçiminde etkili olan faktörlerin belirlenmesi,

d-      Tüketicilerin kredi kartı kullanma sıklığıdır.

 

Anket sorularının güvenirliği %80 dolaylarında hesaplanmıştır.

 

 

C-    ARAŞTIRMA VERİLERİNİN TABLOLAŞTIRILMASI VE ANALİZİ

 

       Araştırma verilerinin analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır. İstatiksel açıdan Ki-Kare kullanılmıştır. Bu analiz yapılırken bilgi ve veriler çapraz tablolar halinde düzenlenmiştir.

 

       Ankete katılanları tanımaya yönelik sorularda, aşağıdaki frekans dağılım tablolarındaki gibi sonuçlar ortaya çıkmıştır.

 

Tablo 1- Ankete katılanların cinsiyet, medeni durum, yaş, öğrenim durumu, meslek grubuna göre dağılımı

 

CİNSİYET

MUTLAK FREKANS

NİSBİ FREKANS (%)

BAYAN

22

36,6

BAY

38

63,4

 

MEDENİ DURUM

MUTLAK FREKANS

NİSBİ FREKANS (%)

EVLİ

46

77

BEKAR

14

23

YAŞ GRUBU

MUTLAK FREKANS

NİSBİ FREKANS (%)

15-25

12

20

26-35

12

20

36-49

29

48

50 üzeri

7

12

ÖĞRENİM DURUMU

MUTLAK FREKANS

NİSBİ FREKANS (%)

İLKOKUL

17

28

ORTAOKUL

3

5

LİSE

14

23

ÜNİVERSİTE VE ÜSTÜ

26

                    44

MESLEK GRUBU

MUTLAK FREKANS

NİSBİ FREKANS (%)

MÜHENDİS

26

43

MEMUR

17

29

İŞÇİ

15

25

DİĞER (EMEKLİ)

2

3

 

 

            Ankete katılan 60 katılımcının 10’u kredi kartı kullanmamaktadır. Kullanmama nedenlerini kredi kartının aşırı tüketimi tahrik etmesi ve ailede bir kişide olmasının yeterli görüldüğü şeklinde ifade etmişlerdir.

 

            Yapılan ankete göre Manisa Orman İşletme Müdürlüğü ve Ağaçlandırma Başmühendisliği personelinde erkeklerin oranının bayanlara göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

 

            Bu kamu kuruluşlarında çalışanların çoğunun evli olduğu ve yarısından fazlasının 36-49 yaş grubu arasında olduğu tablodan anlaşılmaktadır.

 

            Eğitim durumu açısından da personelin  çoğunun üniversite ve üstü okul mezunu olduğu ve çoğu personelin mühendis olduğu görülmüştür.

 

            Bu kamu kuruluşunda çalışanların %83,3’ü kredi kartı kullanmakta; %16,7’si ise kredi kartı kullanmamaktadır. Kredi kartı kullanımını demografik özelliklere göre incelediğimizde aşağıdaki sonuçlar elde edilir:

 

            Kredi kartı kullanımının meslekle ilişkisinin araştırılmasında Ki-Kare testi yapılmış şu şekilde hipotez kurulmuştur:

 

Ho: Kişilerin kredi kartı kullanımları ile meslekleri arasında ilişki yoktur.

Hı: Kişilerin kredi kartı kullanımları ile meslekleri arasında ilişki vardır.

 

 

Tablo –2

Meslek

1

Mühendis

2

Memur

3

İşçi

4

Diğer

TOPLAM

Kredi kartı kullanma durumu

Kullanıyorum

21

14

13

2      

50

Kullanmıyorum

5

3

2

0

10

TOPLAM

26

17

15

2

60

Ki-kare = 12,83

S.d        = 3

 

Yapılan analiz sonucunda %5 hata payı ile  Ho ve Hı hipotezi test edilmiş ve Ho hipotezi RED, H1 hipotezi ise KABUL edilmiştir. Diğer bir ifade ile “kredi kartı kullanımı ile meslek arasında ilişki vardır” yargısına varılmıştır.Kredi kartı kullanımı mesleğin statüsü yükseldikçe artmaktadır.

 

            Bu doğrultuda kredi kartı kullanımının öğrenim durumu ile ilişkisi incelendiğinde;

 

            Ho: Kredi kartı kullanımı ile öğrenim durumu arasında ilişki yoktur.

            Hı: Kredi kartı kullanımı ile öğrenim durumu arasında ilişki vardır:

 Tablo-3

Öğrenim Durumu

1

İlkokul

2

Ortaokul

3

Lise

4

Üniversite ve Üstü

TOPLAM

Kredi kartı kullanma durumu

 

Kullanıyorum

14

          

2

                

12

       

22

             

50

 

Kullanmıyorum

3

         

1

               

2

         

4

               

10

TOPLAM

17

3

14

26

60

Ki-kare = 30,35

S.d        = 3

           

Çalışanların sorulan bu iki soruya verdikleri cevaplar arasında bir bağlantının olup olmadığını test ettiğimizde H1 hipotezi KABUL, Ho hipotezi RED edilmektedir. Yani “öğrenim durumu ile kredi kartı kullanma durumu arasında ilişki vardır” yargısına ulaşılmıştır.Öğrenim düzeyi yükseldikçe kredi kartı kullanımı da artmaktadır.

 

            Yine bu doğrultuda kredi kartı kullanımının yaş ile ilişkisi araştırılmıştır, hipotez aşağıdaki şekilde kurulmuştur:

 

            Ho: Kredi kartı kullanımı ile yaş arasında ilişki yoktur.

           H1: Kredi kartı kullanımı ile yaş arasında ilişki vardır.

 

Tablo-4

Yaş

1

15-25

2

26-35

3

36-49

4

50 ve üstü

TOPLAM

Kredi kartı kullanma durumu

 

Kullanıyorum

10

             

10

        

24

       

6

       

50

 

Kullanmıyorum

2

            

2

          

5

        

1

      

10

TOPLAM

12

12

29

7

60

Ki-kare = 48,00

S.d        = 3

 

 

%5 hata payı ile yapılan analiz  sonucunda Ho ve Hı hipotezi test edilmiş ve Ho hipotezi RED, Hı hipotezi KABUL edilmiştir. Yani, “kredi kartı kullanımı ile yaş arasında ilişki vardır” sonucuna varılabilir.Kredi kartı kullanımı 36-49 yaş olarak belirtebileceğimiz orta yaş grubunda daha yaygındır.

 

            Aynı testi kredi kartı kullanımı ile aylık gelir durumu arasında uygulanırsa;

 

Ho: Kredi kartı kullanımı ile aylık gelir arasında ilişki yoktur.

Hı: Kredi kartı kullanımı ile aylık gelir arasında ilişki vardır. 

 

Tablo-5

Aylık Gelir

1

200-399 milyon TL. arası

2

400-599 milyon TL. arası

3

600-799 milyon TL. arası

4

800-999 milyon TL. üzeri

5

1 milyar TL. üzeri

TOPLAM

Kredi kartı kullanma durumu

 

 

Kullanıyorum

9

8

18

7

8

50

Kullanmıyorum

2

2

3

1

2

10

TOPLAM

11

10

21

8

10

60

Ki-kare = 53,45

S.d        = 4

 

            %5 hata düzeyinde , Ho ve Hı hipotezi test edilmiş ve Hı hipotezi KABUL edilmiştir. Yani kredi kartı kullanımı ile aylık gelir arasında ilişki vardır.Aylık geliri 600-800 milyon arasında olanlarda kredi kartı kullanımının daha fazla olduğu görülmüştür.

 

            Buradan da anlaşılabileceği gibi öğrenim durumu, meslek, yaş, gelir durumunun kredi kartı kullanımı arasında ilişki vardır. Fakat cinsiyet ve medeni duruma göre ilişkisi araştırıldığında ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir.

 

            Fazla kredi kartı olması ile kredi kartı  harcamaları arasında bir ilişki olup olamadığını bulmak için de hipotez kurulmuş ve Ki-Kare testi yapılmıştır.

 

            Ho: Kredi kartı sayısı ile “kredi kartı kullanımını, harcamaları arttırıyor mu?” sorusu arasında ilişki yoktur.

            Hı: Kredi kartı sayısı ile “kredi kartı kullanımı harcamaları arttırıyor mu?” sorusu arasında ilişki vardır.

 

Tablo:6

Kredi Kartı Harcamaları Arttırıyor

1

Kesinlikle Katılıyorum

2

Katılıyorum

3

Fikrim yok

4

katılmıyorum

5

kuvvetle katılmıyorum

TOPLAM

Kaç tane kredi kartınız var

1

6

8

2

3

0

19

2

7

4

1

1

0

13

Daha Fazla

10

5

1

2

0

18

TOPLAM

23

16

3

7

1

50

Ki-kare = 17,57

S.d        = 8

 

            Yapılan analiz sonucunda Ho ve Hı hipotezi test edilmiş ve Ho hipotezi RED, Hı hipotezi KABUL edilmiştir. Çok sayıda kredi kartına sahip olmaları, tüketicileri daha fazla harcamaya itmektedir. Yani, “kaç tane kredi kartınız var?” sorusu ile “kredi kartı harcamaları arttırıyor mu?” sorusu arasında ilişki vardır.Kredi kartı sayısının artması harcamaları da arttırmaktadır.

 

            Uzun yıllardır kredi kartı kullananlar ile kredi kartı harcamalarının fazla olması arasında ilgi olup olmadığını araştırmak için yine Ki-Kare test yapılmıştır.

 

            Ho: Ne zamandır kredi kartı kullanıyorsunuz sorusu ile aylık kredi kartı             harcamaları ne kadardır sorusu arasında ilişki yoktur.

            Hı: Ne zamandır kredi kartı kullanıyorsunuz sorusu ile aylık kredi kartı harcamaları sorusu arasında ilişki vardır.

 

Tablo-7

Aylık Ort.Kredi Kartı Harcamaları

1

0-50 milyon TL. arası

2

51-100 milyon TL. arası

3

101-200 milyon TL. arası

4

201-400 milyon TL. arası

5

400 milyon TL. ve üstü

TOPLAM

Ne zamandır kredi kartı kullanıyorsunuz

1-2 yıldır

1

6

1

1

0

9

3-4 yıldır

1

2

4

4

4

15

5-7 yıldır

0

2

8

4

3

17

8 yıl ve daha fazla

0

0

3

3

3

9

TOPLAM

2

10

16

12

10

50

Ki-kare = 53,45

S.d        = 4

 

 

Ho ve Hı hipotezi %5 hata payı ile  test edilmiş Ho hipotezi red edilerek Hı hipotezi kabul edilmiştir. Yani “daha uzun süre kredi kartı kullanımı olanlarda kredi kartı ile yapılan harcamaların tutarı daha fazladır” şeklinde ilişki kurulabilir.

 

            “Kredi kartı seçiminde etkili olan en önemli faktörleri belirleyiniz” sorusuna verilen yanıtların sayısı ve yüzdesi aşağıdaki şekildedir.

 

Tablo-8

 

SAYI

%

Uygulanan faiz oranı

14

28

Sağladığı avantajlar

13

26

Prestij sağlama

-

-

Yakınların tavsiyesi

1

2

Kullanım kolaylığı

8

16

Kredi kartı ile para çekme kolaylığı

1

2

Yurtiçi-yurtdışı kullanım yaygınlığı

-

-

Kredi kartını veren kuruluşun imajı

1

2

Para olmadığında alışveriş yapabilme imkanı sağlaması

12

24

Geldiler, bende aldım

-

-

En kolay bunu buldum

-

-

TOPLAM

50

%100

 

            Yukarıdaki tabloya göre kredi kartı seçiminde etkili olan en önemli faktörler arasında; uygulanan faiz oranı (%28), sağladığı avantajlar (%26), para olmadığından alışveriş yapabilme imkanı sağlaması (%24) şeklinde sıralanabilir.

 

            Bununla birlikte kredi kartı kullanma tercihlerindeki en önemli sebep sorusuna alınan yanıtlar şöyledir.

  

             Tablo-9

Kredi kartı kullanma tercihine etki eden en önemli sebep

%

Nakit para kullanmama

%62

Prestij sağlamak

%14

Kredi kartı yanında bankanın sunduğu diğer avantajlardan yararlanmak

%24

Diğer

%0

 

 

            Yukarıdaki tabloya göre kredi kartı kullanma tercihlerine etki eden en önemli sebep %62 oranında 31 (n=50) kişi nakit para kullanmamak şeklinde görüşlerini bildirmişlerdir.

            Diğer bir soruda kredi kartının daha çok hangi alanlarda kullandığı öğrenilmek istenmiştir. Bu soruya verilen yanıtlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

 

             Tablo-10

Kredi Katının en çok kullanıldığı alanlar

%

Günlük Alışveriş

%82

Fatura Ödeme

%8

Sağlık

-

Nakit Çekimi

%4

Eğitim

%6

Diğer

-

 

 

Bu bilgiye göre tüketicilerin %82’si kredi kartını günlük alışverişte kullanmaktadır.

 

            Verilen cevaplara göre 28 (n=50) kişi kredi kartı kullanırken sorunlarla karşılaşmıştır. En çok işyerinin komisyonu müşteriye yansıtma isteği ve hesap ekstresinin geç gelmesi veya hiç gelmemesi şeklinde sorunla karşılaşılmıştır. Bu sorunlarla karşılaşıldığında neler yaptınız sorusuna ise  20 kişi  bankaya gittiğini belirterek cevap vermişlerdir. 

 

            Tüketicilerin yarıdan çoğu böyle sorunlarla karşılaşınca nerelere başvurması gerektiğini bildiklerini belirtmişlerdir.

 

            Deneklerin %90’ı kredi kartının hayatlarını kolaylaştırdığına inandıklarını ve %80’i de çevresindeki insanların kredi kartı hizmetlerinden yararlanması gerektiği görüşünü savunmuştur.

 

            Kredi kartıyla ilgili başka nasıl bir hizmet beklersiniz sorusuna yanıt olarak;

 

-          Faiz oranlarının düşürülmesi, hesap ödemelerinde kolaylık sağlanması,

-          Hesap kesim tarihi ile ödeme arasında uzun bir süre tanınması,

-          Düzenli ödeme yapanların ödüllendirilmesi,

-          Komisyon uygulanmaması,

-          Bütün alışverişlerin kredi kartıyla yapılabilmesi,

-          Promosyona daha çok önem verilmeli şeklinde önerilerde bulunmuşlardır.

 

 

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

 

 

            Araştırma bulgularının tümüne genel olarak baktığımızda ilk sonuç;kamu çalışanlarında kredi kartının yaygın olarak kullanıldığı şeklinde ortaya çıkmaktadır.Meslek olarak daha üst statüde olanlarla ve eğitim düzeyi yüksek olanlarda kredi kartı kullanımının daha yaygın olduğu anlaşılmıştır. Orta yaş grubu olarak tanımlayabileceğimiz 36-49 yaş grubundaki tüketiciler, gittikçe artan bir şekilde nakit ödemeler yerine kredi kartlı ödeme şekillerini tercih etmektedir. Kredi kartı pazarlayan kuruluşlar açısından, 15-35 yaş grubunun iyi bir potansiyel oluşturduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca, gelir düzeyi düşük tüketiciler açısından kredi kartı kullanımını yaygınlaştırıcı uygulamalara gidilirse bu grubun da önemli potansiyel oluşturduğu söylenebilir. İkinci kredi kartı veya daha fazlasına sahip olanların sayısının oransal olarak düşük olması , kredi kartı pazarının gelişmeye hala müsait olduğunun bir diğer işaretidir. Kredi kartını bir ödeme aracı olarak tercih etmedeki en önemli faktörler ise, uygulanan faiz oranları, sağladığı avantajlar ve nakit para kullanmamak olarak belirtilmiştir.

 

            Kredi kartı seçiminde önde gelen faktörlerin faiz oranı ve sağladığı avantajlar olduğu anlaşılmıştır. Nakit para kullanmak istemeyen ve sağladığı yan avantajları göz önünde bulunduran kamu çalışanı konumundaki tüketicilerin  kredi kartını tercih ettikleri görülmüştür.Kredi kartı en çok günlük alışverişlerde kullanılmaktadır. Sorunla karşılaşanların daha çok sık kredi kartı kullananlar olduğu anlaşılmış ve bu sorunlar karşısında hangi çözüm yollarının izlenmesi gerektiğini bildikleri belirlenmiştir. En çok karşılaşılan sorunlar; işyerinin kredi komisyonunu müşteriye yansıtması ve hesap ekstrasının geç gelmesi şeklindedir.

 

            Çağdaş yaşamın bir gereği olarak kredi kartı kullanımının yaygınlaşması kaçınılmazdır. Ülkemizde yaşanan ekonomik krizler açısından da kredi kartı kullanımının yaygınlaşması olumlu bir gelişmedir. Burada önemli olan husus tüketicilerin bu çağdaş ödeme aracını bilinçli bir şekilde kullanabilmeleridir.

 

 


[i] TEK, Ömer Baybars (1999), “ Pazarlama İlkeleri” , Beta Basım Yayım Dağıtım,  İstanbul, s.125

[ii] WİLKIE, Williams (1986), “Consumer Behaviour” Newyork Publıshıng Company, Newyork, s.12

[iii] TOKOL, Tuncer (1977) “Tüketici Açısından Tüketicinin Korunması Sorunu”, Bursa  İ.T.İ.A. Yayını No:23, Bursa, s.4

[iv] MUCUK, İsmet (1994), “Pazarlama ilkeleri” ,  Ders Yayınları, İstanbul, s.4

[v] ODABAŞI, Yavuz (1996) “Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejisi” İşletme Fakültesi Yayını, Eskişehir, s.31

[vi] MUCUK, İsmet (1994), A.g.e., s.154

[vii] ENGEL, James. F; BLACKWEL, Roper. D; MİMİARD, Paul. W (1993) “ Consume Behaviour” Seventh Edition, Newyork”, s.248

[viii] ENGEL, James, vd., (1993), A.g.e., s.559

[ix] TÜZÜN, Oya (1995) “Kredi Kartı Uygulaması ve Karşılaşılan Güncel Sorunlar” Uzman Gözüyle Bankacılık  Dergisi, Mart Sayı:9, s.56

[x] TEK, Ömer Baybars (1999), A.g.e., s.12

[xi] CHISNALL, Peter M.(1994), “ Consumer Behaviour” Third Edition, Mc Graw-Hıll Book Company, England, s.118

[xii] TEK, Ömer Baybars (1999), A.g.e., s.12

[xiii] BEVOLYN, Wılliam H.(1997), “ Spend Now, Pay Later” Academic Search Premier Consumer Reports, Vol.28 Issue 2, s.1